تاب كول بازي tab kul bazi

اين بازي به صورت تيمي است و در فضاي باز و بيرون

خانه انجام ميشود.بيشتر در غرب گيلان رودسر و كلاچاي

رايج بوده و بين نوجوانان و جوانان انجام ميشود.

دو گروه كه اعضاي هركدام 4تا8 نفر است يك تراشه 

چوبي را انتخاب سپس يكطرف تخته را به آب دهان 

آغشته كرده و به هوا پرتاپ ميكنند .اينكار شبيه

شير يا خط بوده و اگر قسمت آب دهان زده شده

رو مي افتاد طرف مقابل بازنده ميشد . افراد

گروه بازنده بايد برندگان را سواري ميدادند

و برندگان در حين سواري توپي را به سوي يكديگر

پرتاپ ميكردند.اگر توپ زمين ميخورد سواران 

ميباختند و اين بار بايد به افراد رقيب سواري 

بدهند و بازي به همين شكل ادامه مي يافت .

بازيكنان چه سواري دهندگان ,چه سواري گيرندگان

بايد در حين بازي تعادل خود را حفظ كنند.

شونه امون shuneh amon

در اين بازي مخصوص نوجوانان و جوانان 12 تا 18 ساله

,  پس از يارگيري ,براي تعيين دسته بالا و پايين 

تر و خشك مي كنند و دسته بالا بازي را شروع ميكند.

سرشريك دسته پايين ,توپ پشميني را كه در دست دارد

به طرف سرشريك دسته مقابل مي اندازد و او با چوبي

به طول يك متر كه از لوازم اين بازي است,آن را

مي زند.دسته اي كه پايين رفته اند ,اگر توپ را

بگيرند و به بدن يكي از اعضاي دسته بالا بزنند

,بازي را برده اند و بجاي دسته اول بالا مي آيند.

اگر نتواستند ,بازيكنان دسته بالا يكي بعد از ديگري

توپ را با چوب ميزنند.

هر بازيكن فقط ميتواند سه بار توپ را هدف بگيرد

و اگر موفق به زدن آن نشود ميسوزد و از بازي 

خارج ميشود و اگر تمام نفرات دسته بالا به همين

نحو بسوزند باالطبع نفرات پايين بالا مي آيند.

بازي به همين ترتيب ادامه مي يابد.

زمين بازي عبارت از مربعي است كه قبلا خط كشي شده است.

اين بازي به بيس بال شباهت بسياري دارد.

نمايش و بازيهاي سنتي گيلان --- سيد هاشم موسوي

دودو dudu

بازي دودو مخصوص كودكاني است كه تازه زبان باز كرده اند

و راه رفتن را اموخته اند.

روش بازي: پدر و مادر يا دو تن از نزديكان هركدام يكدست

بچه را گرفته ,در حاليكه پاهاي كودك كمي از سطح زمين

بالاتر است بچه را به عقب و جلو تكان داده و اين

اشعار را ميخوانند:

دودو du du  دوغ دوغ

ماس ماس mas mas ماست ماست

اما اره كشانيم ama aree keshanim ما اره كشيم

اما تي پئر خويشانيم  ama ti per khishanim ما از خويشان پدرت هستيم

اما ماستا خوريم ama masta khorim ما ماست را ميخوريم 

دوغا فيشانيم dugha fishanim دوغ را دور ميريزيم

بچه ها با اين حركات به راه رفتن علاقه مند ميشوند.

هه توس كونه he tus kuneh

هاين بازي به صورت جمعي انجام ميگيرد و بيشتر در نواحي سياهكل و ديلمان

رواج دارد .تعداد نفرات بازي از چند نفر تا ده نفر حتي بيشتر ميتواند باشد.

وسيله بازي تعدادي ساقه برنج و گندم است.

شكل بازي: يكنفر به عنوان ((سرمار)) يا سرداور انتخاب ميشود

بقيه بازيكنان در مقابل سرداور ايستاده يا مينشينند ,انگاه سرداور 

سر رنگي ساقه هاي برنج يا گندمي را كه به رنگهاي سبز, قرمز

ابي و..... رنگ شده اند ,در مشت خود مخفي كرده, ساير قسمتها

را ازاد  و رو به بالا نگه ميدارد و از هر كدام از بازيكنان ميخواهد 

ساقه اي را با رنگ مشخصي از ميان ساقه ها جدا سازند .

هرگاه بازيكني در اين امر موفق شود, براي ساير بازيكنان 

فرماني صادر ميكند,مثلا يك نفر مسافتي را به سرعت بدود

يا يك نفر معلق بزند يا كولي بدهد.

در جريان ادامه فرمان سرمار دستور توقف فرمان را ميدهد

و در اين هنگام ان بازيكن بايد با سرمار اين بازي را انجام دهد

اگر او ببازد بايد همه نفرات را تا نقطه اي كه فرد برنده تعيين ميكند

كولي بدهد. 

خربيس kharbis

به صورت جمعي بوده و مخصوص جوانان و نوجوانان

است .در اين بازي كه معمولا از پنج بازيكن شكل ميگيرد

يكي از انها مي ايستد و خود را بر زمين محكم ميكند 

يك نفر ديگر از كمر او را گرفته و خم ميشود.

سپس سه نفر بعدي يك به يك پشت نفر خم شده ميپرند

و خم ميشوند تا نفر بعدي سوار شود .در اين بازي

هركس كه تعادلش به هم بريزد و يا به زمين بيفتد 

جاي نفر خم شده را ميگيرد و اگر نفر خم شده 

نتواند انها را تحمل كند و بيفتد , همه به او 

ميخندند و ميگويند :( خر بوخوفته khar bukhufte)

در اين بازي نيز اگر پاي هريك از افراد سواره نيز

به زمين برخورد كند باخته است و شخص ايستاده(ميخ)

داور است .اين بازي در تمام مناطق گيلان رايج بود.

خبيس بازي khabis bazi

نوعي سرگرمي نوجوانان بود و در اين بازي ,پنج نفر خم شده مي ايستند و پنج نفر ديگر 

به روي انها ميپرند نفرات سوار شده تا بيست ميشمارند و پس از ان سه بار كلمه ((خبيس))

را تكرار ميكنند . در طول شمارش و تكرار كلمه خبيس بر زمين نيفتند و يا پايشان با زمين

تماس نگيرد , بازي دوباره به همان طريق انجام ميشود ,در غير اينصورت جاي انها باهم 

عوض ميشود .اين بازي بيشتر در اطراف رشت انجام ميشد.

اتيك بازي

يك بازي گروهي است.

شكل بازي : افراد به دو گروه تقسيم ميشوند,سپس هركدام

از دسته ها يك تكه چوب كوچك و يك عدد چوب بزرگ بدست

ميگيرند و از يك سوي زمين چوب كوچك را به سوي ديگر

زمين ميزنندو فاصله را با چوب بزرگ اندازه ميگيرند.

هر گروه بيشتر امتياز اورد ,برنده محسوب ميشود

و هديه اش كولي گرفتن از گروه بازنده است .

اتيك بازي در مناطق شرق گيلان و در كوهپايه هاي

ديلمان رايج است و در مناطق مختلف گيلان به 

اشكال مختلف انجام ميگيرد.

انگشت-زيمين angosht - zimin

اين بازي به صورت گروهي و جمعي انجام ميگيرد .

شكل بازي: افراد بر يك خط راست قرار گرفته ,سپس 

انگشت دست خود را بدون خم شدن زانو ,بر 

زمين ميگذارندسپس يكنفر روبرويشان ايستاده 

عبارتي را ميخوانداين عبارت به سليقه گوينده

 بستگي دارد و افراد به محض شنيدن ان عبارت بايداز 

 انگشت را زمين جدا كرده و بايستند .

اگر يكي از جمع انگشتشرا از زمين جدا نكند و

 يا ديرتر اين كار را انجام دهد ,سوخته است.

اين بازي در غرب گيلانو در شهر رشت رايج بوده است.

الابختي alabakhti

يك بازي گروهي بود كه در فضاي بيرون خانه انجام ميگرفت . وسيله بازي تعدادي گردو بود 

,بازيكنان در نقطه شيب داري مي ايستادند , بازيكني يك گردو را نقطه شيب دار رها ميكرد 

و به گوشه اي مي انداخت .بازيكنان ديگر نيز هركدام بدينصورت در بازي شركت ميكردند.

انداختن گردو انقدر تكرار ميشد تا گردوي يكي از بازيكنان به گردوها بخورد .بازيكني 

كه گردوي او به يكي از گردوها اصابت ميكرد برنده ميشد و تمام گردوهاي رها شده

به او ميرسيد.

اونوختي onvakhti

يك بازي جمعي است ,به اين صورت كه بازيكنان دايره وار مي ايستند و به قيد قرعه يا پشك

يك نفر را انتخاب ميكنند و چشم او را با پارچه ميبندند و او بايد با چشمهاي بسته ,از ميان جمع

يكنفر را بگيرد. بازيكنان با حركات مختلف و با در اوردن اصوات ,جاي خود را بر حسب 

موقعيت بازي عوض ميكنند.بازيكن چشم بسته ,هريك از بازيكنان را بگيرد,چشم انكس بايد

بسته شود و بازي به اين طريق ادامه پيدا ميكند.

قيش بازي gheysh bazi

اين بازي در فضاي بيرون خانه انجام ميشود و مخصوص نوجوانان و جوانان است.

شكل بازي: ابتدا بازيكنان به دو دسته مساوي تقسيم ميشوند, يكي از دسته ها

با اجراي عمل شير يا خط برنده ميشود.دايره بزرگي رسم ميكنند و دسته بازنده

در داخل دايره هريك به فاصله معيني روي خط دايره قرار ميگيرند و سر كمربند

خود را روي خط دايره ميگذارند. حريف مقابل با كمربند خود به شدت به كمربند 

حريف ضربه ميزند تا انرا از دايره خارج كند. پس از اينكه تمام بازيكنان داخل دايره

كمربند خود را از دست دادند, موافق قرارداد قبلي از طرف مقابل كولي ميگيرند

و دسته مقابل به داخل دايره ميروند و بازي به همين نحو ادامه پيدا ميكند.

البته شيوه ديگري از قيش بازي در شرق گيلان متداول ميباشد كه در اينده 

به تفصيل در مورد ان سخن خواهيم گفت.

قيش = كمربند

اوستا سه پايه

اين بازي گروهي بين دو گروه با نفرات مساوي هر گروه

از 6 تا 8 نفر انجام ميشود.هر دسته يكنفر سردسته

به نام اوستا دارد.براي تعيين گروههاي مدافع 

و مهاجم قرعه كشي انجام ميشود.پس از انجام 

قرعه كشي گروه بازنده به عنوان گروه مدافع

دايره وار دستهاي خود را روي شانه يكديگر

قرار ميدهند و كنار هم ميايستند و با سرعت

دورخيز ميكنند و با پرش بر پشت و شانه انها

سوار ميشوند و بازي ادامه پيدا ميكند.

پنجو پنجو

بازيكنان اين بازي در سنين 10 الي 15 سال هستند.

زمان اجراي بازي معمولا در فصل پاييز هنگام عصر

ميباشد. ابتدا بازيكنان به دو گروه مساوي تقسيم

ميشوند و چاله اي ميكنند,يكي از گروه در نزديك 

چاله و گروه مقابل در فاصله 10متري چاله قرار

ميگيرند.گروه اول ,چوب كوچكي را بر روي چاله 

قرار ميدهد و يكي از نفرات گروه با چوب بزرگتر

ضربه اي به چوب كوچكتر ميزند و مقداري انرا بالا

مي اندازد سپس با ضربه اي محكم ان را 

دور مي اندازد.اگر نفرات مقابل چوب را در هوا 

بگيرند برنده هستند و يا اگر چوب بر روي زمين

بيفتد و انرا به سمت چاله پرتاپ نمايند و دقيقا

در چاله قرارگيرد در هر دو حالت برنده است.

در غير اينصورت بايد به گروه مقابل سواري بدهند.

اوستا سلام usta salam

بازي گروهي و مخصوص نوجوانان و جوانان پسر است كه در فضاي ازاد انجام ميشود.

در اين بازي سرعت عمل بازيكنان سنجيده ميشود.ابتدا يكنفر به عنوان اوستا و نقطه اي 

را به عنوان مركز بازي انتخاب ميكنند.

اوستا  در ميدان بازي ميماند و بازيكنان دور ميشوند.اوستا از ميدان بازي به سراغ

چند بازيكن ميرود , اگر توانست هريك را بگيرد ان بازيكن بايد تا مركز بازي 

اوستا را كول كند.بازيكنان به چابكي از جلوي اوستا دور ميشوند و هريك 

خودش را زودتر به ميدان  و مركز بازي برساند و اسير اوستا نشود به 

نشانه پيروزي ميگويد اوستا سلام

اتل طوطي متل

يك بزرگتر كه كارگرداني بازي را برعهده دارد,چند بچه را دايره وار مينشاند و 

خودش هم در كنار انها مينشيند.بچه ها پاهاي خود را دراز ميكنند و انگاه

 سردسته بازي اينطور ميخواند:

اتل

طوطي متل

پنجه به شعبان شكر

احمده جان پدر

برو به حوض توتيا

غوطه بخور بيرون بيا

اسب سياه تو زين كن

پيش پيش خانمي كن

خانمي كجاس 

تو كوچه

چي چي ميخوره ؟ الوچه

الوچه هاي كوچه

كي بره

كي نره

غلام سياه پيش بره

اخرين كلمه به هركسي ختم شد بايد پاي خد را جمع كند.بازي 

به همين صورت ادامه مي يابد تا اينكه نفر اخر برنده اعلام شود.

كاكوزني kaku zaney

در اين بازي گروهي يك نفر چشم خود را ميگرفت و يا ميبست و بقيه بازيكنان خود را 

پنهان ميكردند.محل پنهان شده پشت خانه,داخل تلمبار يا داخل طويله بود.

يكي از بازيكناني كه پنهان شده بود صداي فاخته در مي اورد و ميگفت :كوكو

بازيكني كه چشمش بسته بود بايد محل اختفاي او را پيدا ميكرد,اگر موفق ميشد

جاي اين دو با هم عوض ميشد و بازي ادامه پيدا ميكرد.اين بازي در  روستاي

پي بيجار گفشه لشت نشا رايج بود.

شنده گني shendeh gani

در اين بازي ,بازيكنان در سنين 10 الي 12 سال ميباشند و محدوديتي به لحاظ تعداد

بازيكنان وجود ندارد .افراد تر يا خشك مي اندازد و يكي از انها در وسط اتاق قرار ميگيرد

و بقيه به دور او دايره وار مينشينند.افراد كناري كمربندي در اختيار دارند كه انرا از 

زير پاي خود عبور ميدهند و فرد نشسته در وسط را ميزنند.اگر فرد موفق به ربودن

كمربند شد ,جايش را با نفر كمربند به دست عوض ميكند و بازي ادامه مي يابد.

نامزدپايي namzed payi

اين بازي گروهي مختص نوجوانان است و در فضاي باز بيرون خانه و در هر فصلي 

امكان پذير است.

شكل بازي: عده اي روي يك خط راست و با فاصله اي معين قرار گرفته از كمر خم ميشوند

( به صورت90درجه ) . سپس يكي از بازيكنان از ميان جمع انتخاب شده از روي انها

مي پرد.نفرات خم شده در هر دور كمي كمرشان را بالا مي اورند و اگر شخص برنده

نتواند از روي انها بپرد سوخته است و بايد جايش را با شخصي كه نتوانسته از روي او 

بپرد ,عوض كند.

كل جنگ kal jang

اين بازي به صورت جمعي و انفرادي انجام ميشود

و مخصوص نوجوانان و جوانان است.

شكل بازي : دو تيكه چوب يك متري تهيه ميكردند

و يكطرف انرا با داس تيز ميكردند و در زمين نرم

با سرضرب فرو ميكردند.نفر بعدي هم ضمن اينكه 

چوبش را در زمين فروميكند,ضربه اي به چوب ديگر 

وارد ميكند.صاحب چوبي كه نيفتاده برنده ميشود.

اين بازي در كلاچاي رودسر به كلنگ بازي

معروف است.

لپه بازي lapeh bazi

لپه نوعي توپ است كه در گيلان از تارهاي نخي و

 ابريشمي تهيه ميشود.

بازيكنان به دو دسته تقسيم و هر دسته از ميان

خود يك اوستا انتخاب ميكردند. انگاه دو دسته بازيكن

هركدام به نوبت توپ را به زمين زده چرخ ميخورند

و توپ را از هوا گرفته دوباره به زمين ميزدند و 

ميچرخيدند و تا هرچند كه قدرت داشتند به اين كار

ادامه ميدادند چون توپ نميبايد به زمين فرود ايد.

به اين بازي چرخي نيز ميگفتند.

نوع ديگر اين بازي ((رواني)) نام داشت و ان زدن 

توپ به زمين و چرخيدن بازيكن بود.بدون اينكه

مجاز باشد توپ را با دست راست از هوا بگيرد و 

دوباره و چندباره بي انقطاع بزند وبچرخد.

زنبالازو zanbalazu

اين بازي به صورت دسته جمعي و در فضاي باز بيرون خانه انجام ميشود و 

مخصوص نوجوانان است .

شكل بازي: افراد به دو گروه 4 يا 5 نفره تقسيم ميشوند .دو اجر به 

فاصله 30 سانتي متريميگذارند و تكه چوبي روي ان قرار ميدهند . گروهي  

كه با شير يا خط اولشدند با يك چوب به طول 60 سانتي متر چوب را پرتاپ 

ميكنند كلمه زنبالازو را تا  زمانيكه چوب 30 سانتي به زمين بخورد ميگويند . 

چند نفر  بقيه  بايد  دنبال  چوب بروند تا انرا بردارند . اگر موفق شوند

 

 بازياز اول شروع ميشود  وگرنه بايد به دستهمقا بل كولي بدهند .

اين بازي در علي سراي كوچصفهان ثبت شده است.

پيتا بازي

ابتدا يك چاله روي زمين حفر ميكنند و بعد تعدادي  چوب با تكه هاي

مساوي روي اين چاله ميگذارند . بعد هركدام از بازيكنان با يك چوب

بلند و باريك زير هر كدام از اين چوبها ميزنند و انرا با فشار به هوا پرتاپ

ميكنند . در انتها فاصله چوبهاي پرتاپ شده تا چاله را اندازه ميگيرند

فاصله هركدام كه بيشتر شد ان برنده ميباشد.

زپ بازي zap bazi

زپ : توپكي فشرده شده از رشته هاي پشم يا كامواي كهنه

كه با مهارت روي هم پيچيده شده بود . اين بازي ويژه

 نوجوانان و به اين شكل است كه ابتدا زپ يا توپك

را به زمين مي كوبند ;بار دوم وقتي توپك به هوا پريد

بايد با دست به شدت بر سر ان بكوبند . توپك به زمين

ميخورد و دوباره به بالا مي پرد و بازي به همين ترتيب

ادامه مي يابدو شتاب مي گيرد.نفر اول درحاليكه به

سرعت و مهارت دور خود ميچرخد بر سر توپك ضربه ميزند

و او همراه ديگران همزمان ميخوانند :

(( شق - وق - سليمون - احمد............))

مهارت  و چالاكي بازي كن در طولاني كردن زمان كنترل

زپ موجب برنده شدن و عدم كنترل زپ باعث بازنده شدن

فرد ميشود.

كاركرد اجتماعي اين بازي عبارتست از نگهداري

گاوهاي نر (( ورزا )) در دايره خرمن كوبي و دچارنشدن

به سرگيجه و ورزيده شدن عضلات پا و دست و تقويت ديد

چشم بوده است.

فكاشتني fekashtani

نوعي گردو بازي است كه در فصل تابستان هنگام به بارنشستن

درخت گردو انجام ميشود ,فضاي بازي در بيرون خانه است.

شكل بازي : بازيكنان به تعداد معين گردوهاي خود را

در يك خط ميكارند و بعد با پرتاپ كردن تيره بازيكن اول

را تعيين ميكنند.بازيكن با تيره خود به گردوها ميزند

و اگر توانست يك يا چندتايي از انها رابه طول يكپا

گردوها از خط خارج كند برنده بازي است و دوباره تيره

خود را به طرف گردوها مي اندازد ,تا وقتيكه بسوزد .

به همين ترتيب نفرات ديگر هم به بازي ادامه ميدهند.

زلزلخه مشلخه zelzelakheh mashlakheh

اين بازي به صورت گروهي و در خارج از خانه انجام ميگيرد.

شكل بازي: بازيكنان از ميان خود يكنفر را به عنوان اوستا انتخاب

ميكنند . اوستا يك مهره را در دست ميگيرد و بازيكنان در 

يك صف مي ايستند و دست خود را به علامت دريافت مهره ي بازي به پشت

ميگيرند.اوستاي بازي پشت سر انها حركت كرده , وردي را كه با كلمات

(( زلزلخه مشلخه )) شروع ميشود ,ميخواند , ضمنا مهره بازي را

كف دست يكي از بازيكنان ميگذارد .بازيكني كه مهره بازي در دست او

قرار گرفته بايد فرز و چابك از صف خارج شود.

زن سه پولي zan seh puli (( زدن سه پول ))

نوعي بازي با سكه كه بچه هاي 8 تا 15 سال به صورت دو يا

چند نفره انجام ميدهند.

شكل بازي: سكه اي به وسيله بازي كني به مسافت 5 متر

پرتاپ ميشود,  بازيكن ديگر بايد با سكه اي ديگر به

طرف ان سكه نشانه گيري كرده, انرا بزند. اگر ان سكه

زده شود يا به اندازه سه سكه نزديك ان بيفتد,زننده

برنده است . در غير اينصورت نفر بعدي بازي را شروع

ميكند.اين بازي در منطقه لشت نشا رايج بود.

يه لنگي پادشاه......... ye lengi padeshah

يك بازي كودكانه براي سنين 5تا9 سال است.

شكل بازي:

به فاصله معيني خطي رسم ميكنند و از جاي تعيين شده تا انجا با يك پا

لي لي ميكنند و شادمانه سرگرم ميشوند.خواننده با خواندن هر جمله

از شعر دست به پاي يكي از بازيكنان ميزند وقتي كه شعر تمام شد

همه بازيكنان پاهاي خود را روي زمين به جلو و عقب ميكشند وبطور

گروهي ميگويند :هولي هولي هولي

ايمچه سر.....imcheh sar

((ايمچه سر))درهشتپر يك نوع رقص و بازي دسته جمعي است

كه ترانه مخصوص به خود را دارد و اغلب در جشنها و

اعياد و هنگام شاديها به كار  ميرود .ايمچه سر نوعي

رقص دسته جمعي ويژه زنهاست.رقصنده ها دست به دست

يكديگر داده و دايره كامل تشكيل ميدهند و انگاه

يك نفراز رقصنده هاترانه مخصوص ايمچه سر را ميخواند

وبقيه قسمتهاي ديگرش را تكرار ميكنند . گاهي در حين

انجام كارهاي گروهي و تقسيم شده با اجراي اين رقص

دسته جمعي نوعي وجد و سرور جمعي پديد مي ايد.

اجراي اين كار در لذت ان است و نه در نتايج مادي

كه در ان نهفته است.

وره دگني.....vare dagani((بره انداختن))

از سرگرميها و ايينهاي ويژه نوروز در رودبار

وره دگني((بره انداختن))است.

معمولا  دو يا چند نوجوان يك هفته يا ده روز مانده به

عيد بره زيبايي را از ميان گله برداشته يا از

چوپانان فاميل به امانت ميگيرند,گردن بره را با

دستمال ابريشمي رنگين ميبندند و انرا تزيين ميكنند.

اوايل شب پشت در خانه هاي روستايي((كه اغلب حياط و

دروازه نداشتند))ميروند  ودر خانه را نيمه باز كرده

بره را به داخل خانه مياندازند .ساكنان خانه به خصوص

بچه ها با ديدن بره خيلي خوشحال ميشوند و هر صاحب

خانه اي به قدر وسع خود شيريني يا سكه اي گوشه

دستمال گردن بره ميبنددو مجددا بره را ميبوسد .

اجراي اين مراسم به عنوان پيك بهاري توسط دسته هاي

متعدد انجام ميشود و تا شب عيد نوروز  ادامه مي يابد

دو ايتيل بازي..........DU ITIL BAZI

اين بازي مخصوص كودكان 9 تا 16  ساله است.

شكل بازي:

چند نوجوان دور هم جمع ميشوند با شير يا خط دو نفر

انتخاب و خم ميشوند و پشت به يكديگر ميكنند وساير

بازيكنان با گفتن كلماتي ار روي ان دو نفر ميجهند

يا گاهي روي انها سوار ميشوند.

اگر كسي كلماتي را كه بايد بگويد اشتباه ادا كند

و يا در حين نشستن از پشت او به زمين بيافتد و يا

عمل ديگري كه مخالف مقررات بازي است انجام دهد بازي

را باخته است و به جاي يكي از نفرات خم ميشود اين

بازي كاملا شبيه به بازي ((جفتك چاركش سواري))

در تهران است.

دومه دومه بازي....dumeh dumeh bazi

از بازيهاي رايج درمنطقه تالش و ويژه كودكان و نوجوانان دختر است.

شيوه بازي:

چند نفر دختربچه دور هم جمع شده به طور توافقي يك نفر چوپان ميشود

و يك نفر گرگ بقيه دختران هم دنباله لباس همديگر را كه در اصطلاح

تالشي به ان (( دومه )) ميگويند  ميگيرند و گرگ شروع ميكند به

رجزخواني و هركدام از بچه ها را كه با دست لمس كند او از گردونه بازي

خارج ميشود و بازي همينطور تا نفر اخر ادامه پيدا ميكند.

اپار بازي

مخصوص  نوجوانان پسر بوده اما گاهي دختران نوجوان نيز ان را انجام ميدهند.

روش بازي:

دونفر همبازي هركدام سنگي صاف و پهن به نام (( اپار )) در دست گرفته و در فضاي باز مي ايستادند .نخست نفر اول

اپار را به جلو پرت ميكرد و همبازيش بايد ان را با اپار خود ميزد و اگر ميزد برنده ميشد در غير اينصورت بايد

نفر ديگر را تا جاي معيني حمل ميكرد و بازي به اين شكل ادامه ميافت.

چال وگود ...chal vagud يا چال چالي...chal chali

اين بازي مخصوص نوجوانان و جوانان بود.براي انجام ان

چاله كوچكي كمي بزرگتر از سكه هاي رايج حفر ميكردند.

هركدام چند سكه در دست ميگرفتند وبه فاصله 2 يا 3

متري چاله مي ايستادند و چاله را هدف ميگرفتند.

سكه هركس داخل چاله ميافتاد برنده ميشد.اگر تعداد

بازيكنان به چند نفر ميرسيداولين نفر كل سكه ها را

برميداشت رو به چاله ميانداخت هرچه سكه داخل چاله

ميافتاد از ان او بود و اگر خارج از چاله ميافتاد

بازيكنان ديگر يك سكه را انتخاب ميكردند و او بايد

با سكه ديگري به عنوان تيله ان را هدف قرار ميداد.

اگر خلاف سكه انتخابي را هدف ميگرفت بايد ((داغي))

يا جريمه ميپرداخت.بازيكنان ديگر نيز به همين صورت

ادامه ميدادند.

اين بازي در ايام تعطيلات  به خصوص ايام نوروز در

معابر و گذرگاه هاي محل انجام ميشد.در بعضي جاها با

قرار و عهدي كه ميگذاشتند سكه هاي برده شده به افراد

پس داده ميشد تا حالت قمار نداشته باشد.

مانته بازي....manteh bazi

يك بازي چند نفره كودكانه بود.بدينصورت كه يكي از بازيكنان ديگري را ميزد

و فرار ميكرد .بازيكن ضربه خورده بايد بدود و زننده ضربه را بگيرد در اين هنگام

يك نفر از راه ميرسد  و ضربه اي ارام به او ميزند .بازيكن مورد نظر بايد فرد

ضربه خورده اول را رها كرده دنبال دومي بدود و او را بگيرد اگر بگيرد

تا مركز بازي سوار كولش ميشود .

بازيكنان ديگر نيز به همين صورت او را ميزنند و ميگريزند و او با تمام نيرو

سعي ميكند يكي از انها را بگيرد .اگر موفق شود بازي از نفر گرفتار شده

شروع ميشود و به همين شكل ادامه مي يابد .

مانته بازي بيشتر يك ورزش دخترانه بوده است.

پيچاز بازي

((پيچاز))وسيله اي صدفي يا استخواني به اندازه يك

سانتي متر بود كه دو طرف داشت:گل و خر

بازيكنان چهار صدف ريز را در مشت غلتانده و به زمين

پرت ميكردند اگر چهارگل مي امد و يا دوگل دوخر به

زمين مينشست  بازيكن برنده بود و در غيراينصورت

بازنده محسوب ميشد و چيزي كه روي ان شرطبندي شده بود

به برنده تعلق ميگرفت .

اين بازي معمولا در شش شب اول تولد نوزادان به عنوان

شب پاسي با شرطبندي روي فندق كه بين مهمانان شركت

كننده در جشن شب پاسي تقسيم ميشد و براي وقت گذراني

معمول بود.

پهلوي خواني

يكي از بازيهاي زيبا و جالب و هنري گيلان زمين پهلوي خواني بوده است .بازي معمولا سرمزرعه يا باغ و يا در خانه انجام

مي گرفت و معمولا بين دختران و زنان عاشق پيشه معمول بود .شكل ان بدين صورت بود كه زن يا دختري يك يا دو بيتي

يا پهلوي((فهلوي)) را كه در روستاها رايج بود  با مضاميني مي خواند و نفر بعدي دوبيتي بعدي را طوري انتخاب ميكرد

كه جواب نفر اول باشد.اين بازي تا خسته شدن و يا به اخر رسيبدن ابيات يكي از دو طرف ادامه پيدا ميكرد.

بچه ها هم گاهي در پهلوي خواني شركت ميكردند.پهلوي خواني در مناطق ديلمان. سياهكل و لاهيجان رايج بود.

كون وي ليسكن بازي...kun vi lisken bazi((بازي نيشگون گرفتن باسن))

يك بازي گروهي است  به اينصورت كه چند نفر روي يك كار با شير وخط

يا پشتك انداختن شرط ميبندند.سرانجام يك نفر از ميان جمع بازنده اصلي

است.

چشم بازنده با پارچه اي بسته ميشود و بازيكنان هركدام از باسن او

نيشگون ميگيرند واو ضمن تحمل نيشگونها سعي ميكند يكي از افراد

را طوري بگيرد  كه او نتواند از چنگش بگريزد سپس دستمال را از چشمش

برميدارد و نوبت فرد اسير شده است كه با دستمال چشمانش را ببندد

و نيشگونها را تحمل كند.

بازي به همين شكل ادامه پيدا ميكند.

اين بازي بيشتر در شرق گيلان از جمله رودسر و كلاچاي رسم بود.

خط بور بازي...........KHAT BUR BAZI

در اين بازي مختلط كودكانه ابتدا مستطيل بزرگي روي

زمين ميكشند وداخل انرا به 6 يا8 خانه تقسيم

ميكنند سپس تخته چهارگوش كوچك وسبكي را در خانه

اول ميگذارند ويك پايي اين تخته را از ميان ساير

خانه ها عبور ميدهند و مواظبند كه پا روي خط

گذاشته نشود و بعد به خط پشت كرده و از پشت

تخته را به داخل خانه ها مياندزند.اگر بازيگر هنگام

عبور دادن تخته انرا از خانه هاي داخل مستطيل خارج

كند يا در هنگام پرتاپ از پشت نتواند انرا درست

درون خانه بيندازد از دور خارج ميشود و فرد ديگري

بازي را اغاز ميكند.

خاش بازي

نوعي بازي با قلم استخوان و به اين صورت كه كودكان

قلم استخوان را روي زمين كاشته و انرا با سنگ يا اپار

هدف ميگيرند و هر كس به هدف بزند برنده است.

لب خط....lab khat

اين بازي مخصوص نوجوانان است و در فضاي بيرون خانه انجام ميگيرد.

شكل بازي:ابتدا خطي رسم ميشود ونفرات به فاصله نسبتا دوري از خط قرار ميگيرند.

سپس بازيكنان قطعه سنگهاي كوچك و پهن را به طرف خط پرتاپ ميكنند .كسي كه سنگش به

خط نزديكتر باشد برنده است و كسي كه سنگش از محدوده مشخص بيرون برود هيچ امتيازي

نميگيرد.دور بعدي پرتاپ از نفر اول دور قبل شروع ميشود.اين بازي در بعضي مناطق با

سرپوش صاف شده نوشابه  ودر بيشتر مناطق با سكه انجام ميشود.

تونگوله اب بازي......tunguleh ab bazi

((تلنگر بازي در اب))اغلب در فصلف تابستان و در هنگام

اب تني كردن انجام ميشد.به اين ترتيب كه چند نفري

دور هم جمع ميشدند و به نوبت هريك تلنگري بر اب

ميزدند صداي حاصل از برخورد تلنگر با اب يا پوچ بود

يا مغز.صداي شفاف و بلند توام با حبابهاي هوا مغز

محسوب ميشد و صداي خفه و بي حباب پوچ بود.

هركس((تونگوله))اش مغز بودكناري مي ايستاد.

پوچ شده ها دوباره تلنگر ميزدند تا اينكه تنها يك

نفر به عنوان بازنده باقي بماند.بازنده وظيفه داشت

جمع حاضر را كه به سرعت از او دور ميشدند تك تك

بگيرد و پس از گرفتن بازي از نوع شروع ميشد.

اين بازي از دهه پنجاه كه شنا در تالاب حداقل

كپورچال تا ابكنار تقريبا به كلي از بين رفت منسوخ

شد.

گيشه بازي.....GEYSHE BAZI

عروسك بازي  مخصوص  دختران  6  تا  12  ساله  بوده  است.

مادران از پارچه هاي كهنه براي دختران خود عروسك درست

ميكردند.چند دختر دور هم جمع ميشدند وهر كدام عروسكي

را بغل ميكردند و چادر به سر خودشان ميگذاشتند

و ميگفتند ميخواهيم به بازار برويم و در اطراف خانه

دور ميزدند و سرگرم ميشدند. وقتي بازي تمام ميشد

اين شعر را ميخواندند:

هر كس بشه خو خانه....HAR KAS BESHE KHO KHANEH

سرده پلا مورغانه......SARDE POLA MURGHANEH

خرس بازي khers bazi

از سرگرميهاي ايام نوروز و همچنين فصول ديگر سال بود.خرس بازها

چند هفته قبل از نوروز با خرس راه مي افتادند و ابادي به ابادي

ميرفتند وبا اجراي نمايش ورقص مردم را سرگرم ميساختند.

از جمله نمايشهاي خرسص رقص.در اينه خود را نگاه كردن.از درخت

بالا رفتن و حركات ديگر بود.صاحب خرس قبل از عمليات ميخواند:

خرسي.خرسي بازي بكون......khersi.khersi bazi bokun

صابه ديلا راضي بكون.......sabe dila razi bokun

و پس از اجراي بازي از مردم انعام دريافت ميكرد.خرس بازي

در گيلان سابقه طولاني دارد.در افسانه((عزيز و نگار))هنگامي

كه عزيز در زندان مي افتد نگار در پوست خرس ميرود و باعث رهايي

عزيز ميگردد.قسمتي از منظومه اينچنين است:

بياورد از برايش پوستيني........به پشت او نهادش همچو زيني

به جلد خرس گفتش بايدت رفت..........همي چون خرس رقص اموختن زفت

منت همره شوم چون خرس بازان.........به دنبالت كشم تا صحن زندان

(كمالي دز فولي.13480:30)

دایره بازی

مخصوص نوجوانان و جوانان پسر است

در فضای خارج از خانه در میدان باز انجام میشود.ابتدا بازیکنان به دو دسته

چهار نفره تقسیم میشوند سپس دایره ای به شعاع چهار متر رسم میکنند

و شیئی را در مرکز ان قرار میدهند.چهار نفر اول داخل دایره میمانند

و از ان محافظت میکنند وچهار نفر بقیه در خارج از دایره باید سعی کنند

که دست نفرات داخلی حتی با یکی از انها تماس پیدا نکند .در غیراینصورت

همه بازنده میشوند.

در هر شرایط نفرات بازنده باید نفرات برنده را کول کنند و به فاصله شمارش

یک تا صد که به صورت متوالی توسط یکی از انها شمرده میشود انان را

تا مسافتی ببرند و باز گردانند انگاه جای دو گروه عوض میشود.

بازی کور خانه

این بازی مخصوص کودکان  به ویژه دختران است.

شکل بازی.نخست 9خانه به شکل ضربدر رسم می کنند سپس نفرات

به ترتیب از یک نقطه این شکل که به صورت متناسب با قد افراد بر زمین

رسم شده حدود50در50قرار میگیرند.

انگاه  شخص اقدام کننده چشمانش را میبندد و با چشم بسته باید کل این

خانه ها را طی کند و به خانه اخر برسد او نباید در یک خانه دو بار  وارد

شود بنابراین طبق شماره گذاری که شده است به خانه ها می پرد

اگر پایش را روی یکی از خطها بگذارد باخته است و از بازی کنار میرود

لازم به ذکر است که  کودک تا پایان بازی باید چشمش را بسته نگه دارد.

ابخور روسی

از بازیهای جمعی پسرانه در سطح نوجوانان و جوانان است که شباهت

بسیاری با بیس بال دارد و چنانچه از نام ان پیداست از روسیه و به احتمال

قوی از ناحیه قفقاز به گیلان امده.

از شما عزیزان خواهشمند است چنانچه اطلاعاتی در مورد نحوه وقوانین

این بازی دارید با ما در میان بگذارید.

با تشکر مدیریت وبلاگ

نمک یاری nemek yari

بازی ویژه دختران  که در ان چند کودک خرد سال دور هم جمع میشوند


و ادای کارهای خانه مادرشان را در می اورند.


وسایل کار اشپزخانه شامل سنگ و طبقچه گلیست که مادران در ان نمک

میسابند(نمک کار nemek kar) بچه ها نیز به نوبت این حرکات را تکرار

می کنند و به این وسیله سرگرم میشوند.

انتخاب یار در بازیهای گیلان4

درار مرارDERAR MERAR یکی از شیوه های انتخاب گروه وعضو در بازیهای


بومی در لنگرود و شرق گیلان بود . معمولا دو یا چند نفری که باید انتخاب


مبشدند باهم به گوشه ای میرفتند ونامهای مورد نظر نظیر حیوانات یا اشیا


و یا ورزشکاران محبوب روز و غیره را لر خود مینهادند انگاه نزد سرگروها


امده و با این جمله


درار مرار derar merar


خوجیر برار khujir berar


کی خنه بولوش کی خنه خوج ki khane bulush ki khane khuj


سرگروه ها هر نامی را که جلوتر میگفتند صاحب ان نام را به گروه خود


می پذیرفتند.


طرز یار گیری<سرگیری>بدین صورتست که اول یکی از سردسته ها


میگوید<استامون ASTAMUN>


دومی جواب میدهد<ریستامون RISTAMUN>


دوباره سرگیر اولی میگوید <خمیس گیرم KHAMIS GIREM>


دومی جواب میدهد<کین زا KIN ZA>


اولی با ذکر نام فرد مورد نظر یارگیری میکند مثل علی را دوباره دومی


یکی دیگر را انتخاب میکند واین کار تا پایان یارگیری ادامه دارد.

انتخاب یار در بازیهای گیلان3

یکی دیگر از شیوه های تعیین یار اینست که دو یار باقیمانده باهم به

گوشه ای میروندهریک برای خود اسمی از قبیل انسان.حیوان.پرنده.


گل ومیوه انتخاب میکند.


.مثلا یکی پلنگ ودیگری شیر را انتخاب میکند.هردو باهم پیش سرتیمها


میروند و یکصدا میگویند کی شیر خنه کی پلنگه یعنی چه کسی شیر را


میخواهدو چه کسی پلنگ راسرتیمها با صدای بلند اسم مورد نظر را صدا


میزنند در نتیجه دو نفر باقی مانده عضو یکی از تیمها میشوند.
 







 

انتخاب یار در بازیهای گیلان2

گل یا پوچ<پوچ یا مغز>با<کیش چو kish chu=چوب درخت شمشاد>


گل یا پوچ همان بازی مرسوم در زمان حاضر است بدون ادا و اصول مرسوم


امروزییکی از سر تیمها شیئی بسیار کوچک مثل سنگ یا چوب را در پشت


سرشداخل یکی از دستها پنهان میکند وسرتیم مقابل در برابر مشتهای


 
 بسته با خواندن کلماتزیر با صدای بلند مشتی را که حدس میزند شیئ


مذکور دران وجود داردنشان میدهد.

 

کش چو keshe chu = چوب شمشاد


کش پر چوkesh par chu  =برگ چوب شمشاد


عزا لوله بر غم چو aza lule bar gham chu=لوله عزا بر چوب غم


سنگ دره سفال دره seng dare sofal dare=سنگ در ان است سفال در ان است


مه سیا برار ایجه mi seya berar ije dare  =برادر سیاهم در اینجاست


با خواندن کلمات فوق به ترتیب روی مشتهای راست و چپ ضربه میزند


اخرین کلمه ادا شده <ایجه دره> روی هر مشتی رسید همان مشت باز میشود


تا صحت و سقم تشخیص گل یا پوچ تعیین شود .برنده مختار استاز دو نفر باقیمانده


یکی را انتخاب کند.